Modlitwa Grzesznika

W czasie akcji ewangelizacyjnych wielu ludzi odpowiada na wezwanie i w procesie tzw. Modlitwy Grzesznika czyni pokutę oraz oddaje swoje życie Jezusowi. Niestety dane z różnych kościołów wykazują, że duża większość tych ludzi odchodzi.

Rodzi to pytanie. Czy to zjawisko jest wypełnieniem Jezusowego proroctwa z przypowieści o siewcy (Mt 13:3 – 8; Mk 4:3 – 8, 14 – 20; Łk 8:5 – 8, 11 – 15), czy też ludzie ci nie odpowiedzieli de facto na wezwanie ewangelii, a raczej na błędną ofertę „taniej łaski” dostępnej dla każdego, kto powtórzy słowa prostej modlitwy. Czy ludziom nie jest oferowane złudne bezpieczeństwo, które prowadzi do tego, że pokładają oni większą wiarę w zbawczej zdolności samej modlitwy niż dzieła Chrystusa.

PRZYKŁAD

Pochodzi z traktatu Billa Grahama Kroki do Pokoju z Bogiem:

Drogi Panie Jezu, wiem, że jestem grzesznikiem, i że potrzebuję Twojego przebaczenia. Wierzę, że umarłeś, aby zapłacić karę z moje grzechy. Pragnę odwrócić się od mojej grzesznej natury i podążać za Tobą. Proszę, abyś wszedł do mojego serca i mojego życia. W imię Jezusa. Amen.

POCHODZENIE

Modlitwa ta dość mocno zakorzeniona jest w chrześcijaństwie nurtu protestanckiego. Niektórzy twierdzą, że jej początki sięgają już wczesnych dni Reformacji jako odpowiedź na katolickie nauczanie o zbawieniu z uczynków. Inni twierdzą, że powstała podczas przebudzenia pod koniec XVIII w.

Dr Paul Harrison Chitwood w swojej pracy doktorskiej z 2001 r pt. Modlitwa Grzesznika: analiza historyczna i teologiczna, udowadnia, że modlitwa ta powstała dopiero w XX w. Pomijając fakt niesamowitej popularności tej modlitwy, tego, że jest używana i zalecana do używania jako narzędzie ewangelizacyjne świadomość o tym skąd się wzięła i kto jest jej autorem pozostaje praktycznie zerowa.

Mało kto sobie zdaje sprawę, że żadna odmiana Modlitwy Grzesznika nie występuje w Biblii. W ewangelii Łukasza występuje modlitwa grzesznika:

A celnik, stojąc z daleka, nie chciał nawet oczu podnieść ku niebu, ale bił się w piersi, mówiąc: Boże, bądź miłosierny mnie grzesznemu. (Łk 18:13)

Modlitwa ta jest częścią przypowieści Jezusa o faryzeuszu i celniku/poborcy podatkowym, w której celnik występuje jako skruszony grzesznik, jednak jego modlitwa ani w swojej formie, ani roli nie odzwierciedla współczesnej Modlitwy Grzesznika.

W Piśmie Świętym występuje fragmenty sugerujące przyjęcie Jezusa jako swego zbawcy:

Jeśli ustami wyznasz Pana Jezusa i uwierzysz w swoim sercu, że Bóg wskrzesił go z martwych, będziesz zbawiony. (Rz 10:9)

I stanie się, [że] każdy, kto wezwie imienia Pana, będzie zbawiony. (Dz 2:21)

Dlatego pokutujcie i nawróćcie się, aby wasze grzechy były zgładzone, gdy nadejdą od obecności Pana czasy ochłody; I pośle tego, który był wam głoszony, Jezusa Chrystusa; (Dz 3:19 – 20)

A oni odpowiedzieli: Uwierz w Pana Jezusa Chrystusa, a będziesz zbawiony, ty i twój dom. (Dz 16:31)

Żaden z tych fragmentów jednakże nie sugeruje żadnej specjalnej modlitwy.

Dr Chitwood w swojej pracy doktorskiej pisze: „W czasie mojej pracy nie trafiłem na żaden przypadek występowania Modlitwy Grzesznika wcześniej niż w XX w.”

XIX w.

Rys. Charles Grandison Finney

Charles Grandison Finney był nawróconym prawnikiem, ordynowanym prezbiteriańskim pastorem i choć to nie on wynalazł wezwanie do publicznego wyznania wiary w formie modlitwy, to jest nazwany „ojcem współczesnego ruchu przebudzeniowego”. Finney przyczynił się do usystematyzowania publicznego wyznania wiary i jego rozpowszechnienia. W swojej pracy Lekcje Przebudzenia stawia nawet znak równości między publiczną manifestacją postanowienia by być chrześcijaninem, a chrztem. 

Największym przebudzeniowcem XIX w. jest jednak Dwight Lyman Moody. Również on w swojej posłudze doświadczał niezliczonych nawróceń i wkrótce stał się, podobnie jak Finney, rozpoznawalnym międzynarodowo ewangelistą. Sukces Moody'ego miał swoje korzenie w jego przyjęciu i dopracowaniu do perfekcji metod ewangelizacyjnych Finney'ego.

Rys. Dwight Lyman Moody

Jedną z tych metod był tzw. pokój pytań. Wstęp mieli tam tylko ci, którzy naprawdę pragnęli przyjąć przesłanie ewangelii oraz pracownicy – ewangeliści, których zadaniem było wyjaśnić wszystkie nurtujące grzeszników wątpliwości na podstawie Biblii. Ludzie ci, byli starannie dobierani i kształceni biblijnie. Od 1889 jednym z takich ośrodków kształcenia był Moody Bible Institute. Do jednego pracownika – ewangelisty przydzielano od jednego do maximum trzech grzeszników. Podczas każdego takiego spotkania szukający grzesznik był zachęcany do osobistej modlitwy za siebie samego, a jeśli nie był w stanie tego zrobić, był prowadzony w modlitwie przez jednego z pracowników – ewangelistów.

Pierwszy raz taką formę modlitwy odnotowuje jeden z pracowników – ewangelistów C. L. Thompson w swojej książce z 1878 r. Times of Refreshing, Being a History of American Revivals With Their Philosophu and Methods. Jest jednak wielce nieprawdopodobne by Moody stworzył i uczył jednej standardowej modlitwy, jednak był to kolejny krok do powstania Modlitwy Grzesznika jaką znamy dzisiaj. 

Rys. Charles Hadden Spurgeon

Jedną z osób, które miały ogromny wpływ na Moody'ego był Charles Hadden Spurgeon, który chociaż nie był sam ewangelistą, a pastorem, to przynajmniej raz w tygodniu głosił, cieszące się ogromną popularnością kazania, do tłumów ludzi w swoim kościele Metropolitan Tabernacle w Londynie. Choć nie ma dowodów na to by Spurgeon używał Modlitwy Grzesznika, to w jednym ze swoich traktatów Salvation and Safety, podał instrukcje do modlitwy:

Grzeszniku, mam dla ciebie słowo od Pana. Jeśli czujesz, że potrzebujesz Zbawcy, ta krew może cię zbawić, a ty masz tylko zaufać tej krwi i będziesz zbawiony. Jeśli możesz po prostu polegać na krwi Chrystusa, wtedy możesz osiągnąć tyle ile pragniesz. Spójrz na Zbawcę wiszącego na krzyżu, zwróć swoje oczy na niego i powiedz: „Panie, ufam Ci. Nie mam nic więcej na czym mógłbym polegać, tonąc czy unosząc się na powierzchni mój Zbawco, ufam Ci.” I tak grzeszniku możesz z całą pewnością zaufać Chrystusowi, że z taką samą pewnością będziesz zbawiony. (tłum. Własne)

XX w.

Najwcześniejszą formę standardowej modlitwy możemy znaleźć w książce ucznia Moody'ego, Reubena A. Torrey'a, superintendenta Moody Bible Institute, pt. Personal Work. W innej książce Torrey'a How To Promote and Conduct a Revival jeden rozdział pt. Decision – Day in the Sunday School jest autorstwa H.W. Pope'a. W rozdziale tym czytamy:

Teraz będziemy mieli kilka chwil na modlitwę, w której, mam nadzieję, że każda niezbawiona jeszcze osoba w tym pomieszczeniu wyzna swoje grzechy i przyjmie Chrystusa jako Zbawiciela. Będę się modlił za was i zrobię to w taki sposób, że jeśli słowa mojej modlitwy uczynicie słowami waszej to Jezus Chrystus wejdzie do waszych serc. (tłum. Własne)

Chociaż Pope nie podaje przykładu modlitwy, to wyraża on pewną zmianę w teologii, a mianowicie, że wypowiedzenie słów modlitwy natychmiast zapoczątkowuję nawrócenie. Jest to koncept zupełnie obcy teologii Reformowanej (Kalwińskiej), od której przebudzenia się zaczęły. Również koncept zapraszania i przyjmowania Jezusa do serca nie pojawia się wcześniej niż w XX w.

Najwcześniejsze przykłady Modlitwy Grzesznika ukazały się jako część świadectw nawrócenia. Kolejne przykłady modlitwy znajdziemy w książce P. E. Burroughsa Winning to Christ: A Study in Evangelism z 1914 r. W książce Evangelizm of Youth z 1922 r., autor Alber Gage podaje już dokładne instrukcje jak prowadzić grzesznika w modlitwie.

Modlitwa Grzesznika upowszechnia się w latach 50 – ych XX w. Przed rokiem 1950 nie znajdziemy żadnego standardowego wzorca modlitwy w żadnej z publikacji Amerykańskiego Towarzystwa Traktatowego. Czemu to istotne? Ponieważ Towarzystwo odzwierciedla i reprezentuje wszystko co dzieje się w świecie ewangelicznego chrześcijaństwa, a zwłaszcza jeśli chodzi o metody ewangelizacyjne. Gdyby Modlitwa Grzesznika istniała w pierwszej połowie XX w. na pewno znalazłaby się w jednym z traktatów opublikowanych przez Towarzystwo, zwłaszcza, że to właśnie ta instytucja publikowała traktaty takich ewangelistów jak Moody, Chapman, Grahama i innych. Traktaty zawierające Modlitwę Grzesznika pojawiają się w 1953 r. High Flight Harolda Martina, w 1955 r. Do You know Davy Crocket Nathanaela Olsona czy w 1956 r. From Newsboy to College President Percy'ego Crawforda.

Najpopularniejsze traktaty zawierające Modlitwę Grzesznika to wspomniany już Steps to Peace With God Biily'ego Grahama oraz The Four Spiritual Laws (Cztery Prawa Życia Duchowego) Billa Brighta. Ci dwaj ewangeliści bardzo mocno spopularyzowali Modlitwę Grzesznika. Przez to, że Billy Graham stał się osobą bardzo wpływową w skali międzynarodowej, jego sposób wykorzystania Modlitwy Grzesznika stał się wzorem dla innych. Jeden z bardzo bliskich współpracowników Grahama, Ralph Bell zapytany o pochodzenie Modlitwy Grzesznika zasugerował, że istnieje możliwość, iż modlitwa ta zrodziła się w sercu samego Grahama. 

Rys. Billy Graham

Popularność Modlitwy Grzesznika nie wynika z faktu historycznej obecności tej modlitwy w Kościele czy też w Biblii, jest to relatywnie nowy produkt powstały w XX w. i spopularyzowany przez współczesnych ewangelistów, chociaż jej korzenie sięgają drugiego wielkiego Amerykańskiego Przebudzenia, które miało miejsce na rubieżach Dzikiego Zachodu. Kluczowym elementem popularyzacji tej modlitwy był nacisk jaki kładł Bill Bright na szybki i łatwy sposób przedstawiania Chrystusa osobie niewierzącej. Modlitwa Grzeznika była odpowiedzią na tą potrzebę. 

Rys. Bill Bright

TEOLOGIA

Chociaż sposobów głoszenia Jezusa Chrystusa jest wiele, wszystkie one mają wspólny mianownik, a mianowicie poprowadzenie osoby niezbawionej w Modlitwie Grzesznika. Modlitwa ta została powszechnie przyjęta jako ostateczny krok na drodze by zostać chrześcijaninem. W powszechnym rozumieniu, kiedy osoba niezbawiona modli się Modlitwą Grzesznika, to nie ma praktycznie wątpliwości, że osoba ta jest wtedy zbawiona, co de facto czyni z Modlitwy Grzesznika magiczną formułę do nawracania dusz.

Chociaż w Biblii nie mamy definicji modlitwy, to w powszechnym rozumieniu jest ona sposobem komunikacji człowieka z Bogiem. Modlitwa chrześcijańska przyjmuje wiele form, a Pismo Święte ciągle instruuje nas w tym zakresie.

Wielki propagator modlitwy z kręgów ewangelicznych i duchowny metodystyczny Edward McKendree Bounds pisze tak:

Człowiek musi się modlić. Brak modlitwy to nie tylko niedostatek, pominięcie, ale to dobrowolne pogwałcenie prawa, duchowego życia – to zbrodnia, pozwolenie na chaos i upadek. Modlitwa jest prawem powszechnym sięgającym wieczności. (tłum. własne)

Jako chrześcijanie modlimy się by 1. wyrazić nasze zaufanie w Bogu, 2. pogłębiać naszą relację z Bogiem, 3. być włączonym w Boskie czynności (Jk 5:16), 4. oddać Bogu chwałę. Jakie jest znaczenie modlitwy w życiu osoby szukającej, grzesznika? Czy modlitwa takiej osoby jest wysłuchiwana? Niektórzy twierdzą, że tylko jedna modlitwa osoby jeszcze nie zbawionej jest wysłuchiwana, a jest nią modlitwa o zbawienie w Chrystusie. Wobec tego Modlitwa Grzesznika byłaby jedyną modlitwą wysłuchiwaną przez Boga w przypadku osoby nienarodzonej na nowo.

Friedrich Heiler w książce Das Gebet wyróżnia 6 typów modlitwy: prymitywną, rytualną, opartą na greckiej kulturze, filozoficzną, mistyczną i profetyczną. Modlitwa rytualna to taka, w której zamierzony sukces odnosi się dzięki formie, a nie treści modlitwy (np. litanie), co dawałoby niemal magiczne efekty. Modlitwa Grzesznika może być przypisana do tego typu modlitwy.

Na przestrzeni wieków nastąpiła zmiana w treści modlitwy, gdzie pierwsze modlitwy były wołaniem do Boga o Jego przyjęcie grzesznika, o zmiękczenie serca grzesznika, złamanie jego woli, skruchę oraz przekształcanie go na obraz świętego Boga, podczas gdy współczesna Modlitwa Grzesznika jest przyjęciem Boga przez grzesznika. Pierwotnie w modlitwie to Bóg ze swoją suwerennością był na piedestale, co było też kwintesencją teologii Reformowanej (Kalwińskiej).

Biblia podaje instrukcję jak zostać zbawionym (Dz 2). Pismo uczy nas, że ci, którzy słuchają ewangelii są wzywani do pokuty oraz chrztu. W przypadku często cytowanego przez ewangelistów fragmentu Pisma Dz 3:19 ludzie również są wzywani do pokuty. W Dz 16 Paweł wzywa strażnika więziennego do wiary w Jezusa i choć nie ma tu wyraźnego wezwania do pokuty, to jednak Apostoł głosi słowo Pana, które przecież zawiera w sobie wezwanie do pokuty, co owocuje chrztem strażnika i jego domu. List do Rzymian 10 kładzie z kolei nacisk na wiarę i wyznanie wiary w Jezusa jako Pana. Te wszystkie fragmenty dają nam spójny obraz procesu zbawienia: 1. wezwanie imienia Pana, 2. wiara w Jezusa, 3. pokuta, 4. wyznanie Jezusa jako zbawiciela, 5. chrztu (niektóre kościoły uznają ten punkt za symboliczny i niekonieczny).

Czy zatem Modlitwa Grzesznika jest środkiem do osiągnięcia zbawienia? Czy zawiera w sobie wszystkie te biblijne warunki zbawienia? Jeden z biblistów Jim Elliff kontestuje znaczenie Modlitwy Grzesznika twierdząc, że modlitwa uznaje grzech, ale nie jest pokutą, wyznaje wiarę w śmierć Jezusa, ale nie Jezusa i wreszcie ma w sobie zupełnie niebiblijny element jakim jest „zaproszenie Jezusa do serca i życia” co wielu ewangelistów podpiera wyrwanymi z kontekstu wersetami J1:12 oraz Obj 3:20. Elliff tak mówił na konferencji Konwencji Południowych Baptystów 22 lipca 1998 r.:

Wiara w skuteczność modlitwy, a nie wiara w skuteczność dzieł Chrystusa oraz wiara w modlitwę nigdy nikogo nie zbawią, a ta modlitwa nigdy za nikogo nie umarła. Wierzę, że ludzie przychodzą z modlitwą, a nie wiarą, która jest zapoczątkowywana przez samego Boga i pozostają niewierzący, aż do dnia sądu, pokładając wszystkie swoje nadzieje w czymś tak małym i nieistotnym, jak modlitwa, choćby właściwie wyartykułowana, którą kiedyś pomodlili się w swoim życiu. (tłum. Własne)

Dla kogoś kto dopiero usłyszał ewangelię i nie ma jeszcze pełnego zrozumienia, Modlitwa Grzesznika może stanowić potencjalne zagrożenie, ponieważ ten ktoś może wypowiedzieć tą modlitwę pod wpływem emocji bez jej zrozumienia, bez prawdziwej pokuty, a nawet sama modlitwa może stać się przedmiotem wiary. Nie ma nic złego w prowadzeniu grzesznika w modlitwie, należy jednak pamiętać by nie popełniać błędu pokładania ufności zbawienia w wypowiedzianych słowach modlitwy, nawet jeżeli, w przeciwieństwie do wielu tekstów Modlitwy Grzesznika, spełnia ona wymagania biblijne co do zbawienia. Prawdziwe nawrócenie jest wynikiem działania Ducha Świętego, a nie wypowiedzenia modlitwy i jest odpowiedzią na warunki jakie stawia Bóg w Piśmie Świętym.