List do Rzymian wstęp

LIST DO RZYMIAN

WSTĘP

Jak poznać prawdziwe znaczenie Listu?

^1. Zasada hermeneutyczna – Biblia przeznaczona jest dla wszystkich wierzących, ale spisana była dla współczesnych autorowi ludzi, wobec tego by zrozumieć poszczególne księgi musimy rozumieć je tak jak rozumieli je współcześni autorowi ludzie.

^2. Zasada to styl literacki. Zrozumienie czym jest dana księga wówczas wiemy jak daną księgę czytać.

^3. Klucz do zrozumienia księgi. W przypadku listu Pawła każdy list ma swój kontekst w postaci wydarzeń, na które jest odpowiedzią. Tylko list do Rzymian explicite nie podaje problemu, na który miałby być odpowiedzią.

Historyczne znaczenie Listu do Rzymian

• Jan Chryzostom (Złotousty), jeden z tzw. Ojców Kościoła, był ogromnym entuzjastą Pawła. Najlepszymi dziełami Jana są 32 homilie właśnie do Listu do Rzymian. Jan Chryzostom zwykł mawiać, że ta księga NT powinna być odczytywana na głos 2 x w tygodniu.

• Augustyn z Hippony, uznany za jednego z największych teologów, we wczesnych latach swego życia był członkiem sekty manichejczyków, gnostyckiej grupy, której nauka była wynikiem synkretyzmu elementów zoroastryzmu, buddyzmu i chrześcijaństwa. Ponieważ lubił czytać dużo dzieł filozoficznych zwłaszcza platońskich i neoplatońskich, czytał je w tłumaczeniu łacińskim dokonanym przez Gajusza Mariusza Wiktoryna, retora i filozofa, który się nawrócił, więc Augustyn zaczął czytać Biblię, porzucił swoje dotychczasowe zajęcie i wycofał się na wieś. Pewnego dnia płacząc pod drzewem w ogrodzie usłyszał głos dziecka powtarzającego „Tolle, lege! Weź, czytaj!” Wrócił do domu, sięgnął po Biblię do Listu do Rzymian i trafił na ten fragment: "Żyjmy przyzwoicie jak w jasny dzień: nie w hulankach i pijatykach, nie w rozpuście i wyuzdaniu, nie w kłótni i zazdrości, ale przyobleczcie się w Pana Jezusa Chrystusa i nie troszczcie się zbytnio o ciało, dogadzając żądzom"(Rz 13:13 – 14)

• List do Rzymian miał ogromny wpływ na Marcina Lutra, na jego 95 tez i na całą reformację. Zmienił on całkowicie swoje rozumienie zbawienia porównując Rz 1:17: W niej bowiem objawia się sprawiedliwość Boga z wiary w wiarę, jak jest napisane: Sprawiedliwy będzie żył z wiary.”(Rz 1:7) z Ps 31:2: „W Tobie, Panie, pokładam nadzieję, niech nigdy nie doznam wstydu, wyzwól mnie w swojej sprawiedliwości.”Luter mówił: „List ten jest w istocie najważniejszą częścią Nowego Testamentu i Ewangelią w najczystszej postaci, a wart jest nie tylko tego, by każdy chrześcijanin znał go słowo po słowie na pamięć, ale by zajmował się nim co dnia jako chlebem powszechnym duszy. Nigdy nie dość jedo czytania i rozważania, a im więcej mamy z nim do czynienia, tym cenniejszy się staje i tym lepiej smakuje...”

• John Wesley (założyciel kościoła metodystycznego) nawrócił się w 1778 słysząc odczytywane podczas spotkania mennonitów kazanie Lutra na temat Listu do Rzymian.

• Peter Ellis, katolicki biblista stwierdził w swojej książce „Seven Pauline Letters”, że List do Rzymian to prawdziwy Mount Everest dla teologów, na który wielu się wybierało, ale zdobyło go tak niewielu. To z nadmiernego wysiłku umysłowego teologów powstały takie potworki jak augustyńska massa damnata czy Kalwińska teologia predestynacji. Zarówno Pelagiusz jak i Augustyn nie zdobyli tego szczytu, tak samo jak Luter i Kalwin prowadząc tysiące chrześcijan do wyciągania niewłaściwych wniosków z tego listu.

Gdzie powstał list

W Koryncie mieście położonym w środkowej Grecji na półwyspie Peloponez. W czasach Pawła istniała tam świątynia Afrodyty gdzie zatrudniano najwięcej (ponad 1000) hierodul czyli kultycznych prostytutek.

Kiedy powstał list

Najprawdopodobniej na przełomie 57/58 roku n.e. podczas trzeciej podróży misyjnej Pawła 53 – 58 n.e. (Dz 20:2; 2Kor 13:1).

Kto napisał list

Autorem listu jest Paweł: „Paweł, sługa Jezusa Chrystusa, powołany apostoł, odłączony do głoszenia ewangelii Boga.”(Rz 1:1)

Tekst spisywał Tercjusz (pol. tłumaczenie – trzeci): „Pozdrawiam was w Panu ja, Tercjusz, który pisałem ten list.”(Rz 16:22) List do Rzymu dostarczyła Febe: „Polecam wam Febę, naszą siostrę, która jest służebnicą kościoła w Kenchrach; Abyście ją przyjęli w Panu, jak przystoi świętym, i pomagali jej w każdej sprawie, w której by was potrzebowała. I ona bowiem wspomagała wielu, także i mnie samego.”(Rz 16:1 – 2)

Do kogo?

Oczywiście do kościoła w Rzymie. Kościół w Rzymie nie zna Pawła osobiście. Jest to jedyny list, który Paweł napisał do kościoła, którego sam nie założył.

Kto więc założył zgromadzenie w stolicy Imperium?

1. Ci, których Piotr i pozostali ochrzcili w Jerozolimie podczas Pięćdziesiątnicy (Dz 2:10).

2. Uczniowie, którzy uciekli przed prześladowaniami po śmierci Szczepana (Dz 8:4).

3. Ktoś z nawróconych uczniów Pawła, na co mogłaby wskazywać szczera i ogromna chęć Pawła do odwiedzenia tego miasta (Dz 19:21). Mało prawdopodobne ze względu na to, że Paweł musi się przedstawić.

Po co?

Kluczem do zrozumienia przesłania listu do Rzymian jest zrozumienie w jakim celu został spisany ten list. Dlaczego Paweł kazał spisać swój najbardziej teologiczny list i dostarczyć do Rzymu, do tamtejszego zgromadzenia, którego nie jest twórcą? Dlaczego wreszcie cel tego listu nie jest jasny? Czy adresaci rozumieli przesłanie listu?

Możliwe powody:

Prof. Bob Utley z East Texas Baptist University podaje kilka przyczyn:

• Szukanie nowych pól ewangelizacji (Rz 15:20 – 23:28)
• Apel o pomoc w zorganizowaniu wyprawy misyjnej do Hiszpanii.(Rz 15:28)
• Odniesienie do konfliktu między liderami chrześcijan spośród pogan, a tymi spośród Żydów.
• Przedstawienie się kościołami w Rzymie.
• Systematyczny wykład ewangelii jako sposób obrony tego co głosi wobec różnych osób oskarżających go o fałszywą doktrynę.

Peter F. Ellis sugeruje byśmy przyczyny szukali we wstępnym rozdziale: „Pragnę bowiem zobaczyć was, abym wam mógł udzielić jakiegoś daru duchowego dla waszego utwierdzenia; To znaczy, abyśmy się wzajemnie pocieszyli obopólną wiarą, waszą i moją.” Drugim powodem dla Ellisa jest to, że Paweł uznaje ważność kościoła w stolicy imperium i potrzebuje go dla swojej dalszej pracy.

Jest jeszcze jedno wyjaśnienie, na które wskazują bibliści jednym z nich jest W. Marxen. To wyjaśnienie ma swoje podłoże w wydarzeniach historycznych mających miejsce, które miały miejsce kilka lat wcześniej, ale których owoce teraz dopiero można było zauważyć.

Kościół w Rzymie założony został przez Żydów.

1. Powoli kościół przyjmował także wierzących spośród pogan, stając się zgromadzeniem mieszanym.
2. Początkowo cesarz Klaudiusz był przychylny żydom. W pewnym momencie w Rzymie pośród Żydów wybuchły zamieszki spowodowane przez coś co dotyczyło niejakiego Chrestosa (przekręcona forma imienia Chrystus). To doprowadziło do wygnania żydów, w tym chrześcijan pochodzenia żydowskiego, z Rzymu w 49 roku, a więc jakieś 8 – 9 lat przed powstaniem listu.
3. Kościół w Rzymie staje się całkowicie „pogański”.
4. Następujący po Klaudiuszu cesarz Neron pozwala Żydom powrócić do Rzymu. Wśród tych co powrócili są Andronikus i Juniasa, krewni Pawła, Pryscylla i Akwilla, ale też i inni. Zatem do Rzymu wracają też chrześcijanie spośród Żydów.

Paweł prze pierwsze 10 rozdziałów buduje teologiczną argumentację by przejść w rozdziale 11 do pewnego pytania, które większość biblistów pomija z niewiadomego powodu: „Pytam więc: Czy Bóg odrzucił swój lud? Nie daj Boże! Ja bowiem też jestem Izraelitą, z potomstwa Abrahama, z pokolenia Beniamina.”(Rz 11:1)

Tekst grecki mówi: lego oun me aposato ho Theos ton laon autou me genoito kai gar ego Israelites eimi ek spermatos Abraam fyles Beniamin.

Lego oun – mówię więc

me aposato – nie odepchnął

ho Theos – Bóg

ton laon autou – ten jego lud

me (partykuła zaprzeczenia) genoito (stawać się, zaczynać się, zdarzyć się) – „nie ma mowy”, „co to, to nie”, być nie może itp. Twarde i stanowcze zaprzeczenie.

Po czym jako argumentu wskazuje na siebie, jako na apostoła i niewolnika Jezusa Chrystusa, który wszak też jest Żydem.

Po co Paweł to robi?

Wydaje się, że wygnanie Żydów przez Klaudiusza zostało odczytane w rzymskim Kościele jako dopust Boży na Żydów, zapewne jako forma kary za odrzucenie Jego syna. Być może dało to początek teologii zastąpienia, że teraz kościół spośród pogan jest prawdziwym Izraelem, który zastępuje Żydów.

Żydowscy chrześcijanie, którzy wracają do Rzymu nie są zatem przyjmowani do jedności kościoła wraz z tymi wszystkimi, którzy są spośród pogańskich narodów.

Najprawdopodobniej zatem list do Rzymian jest teologicznym traktatem, który ma przywrócić jedność pomiędzy chrześcijanami spośród pogan i tych spośród Żydów. Do tego Paweł jest Rzymowi potrzebny jako Żyd z pochodzenia, a jednocześnie posłany do pogan: „Przez którego otrzymaliśmy łaskę i apostolstwo, by przywieść do posłuszeństwa wierze wszystkie narody dla jego imienia.”(Rz 1:5)

Paweł musiał powstrzymać taką ideologię. Omnes viae Romam ducuntn – wszystkie drogi prowadzą do Rzymu, ale wszystkie drogi prowadzą także z Rzymu. Gdyby ta ideologia wyszła z Rzymu i rozpowszechniła się pośród innych kościołów z pogan, powstałby prawdziwy podział w Ciele Chrystusa. Paweł nie może udać się osobiście do Rzymu ponieważ musi iść do Jerozolimy: „Gdy udam się do Hiszpanii, przyjdę do was. Spodziewam się bowiem, że idąc tamtędy, zobaczę was i że wy mnie tam wyprawiacie, gdy się już wami troszeczkę nacieszę. A teraz idę do Jerozolimy, aby usłużyć świętym.”(Rz 15:24 – 25)

Paweł nie miał w Rzymie autorytetu jak pośród kościołów założonych przez siebie. Nie może wyrzucić z siebie całego gniewu jak w liście do Galacjan.

Dlaczego List do Rzymian nie jest ewangelią Pawła?

• Nie ma tu nic o pokucie co stanowi zawsze integralną część ewangelii Pawła. Gdybyśmy uznali List do Rzymian za wykład całej ewangelii głoszonej przez Pawła nie moglibyśmy głosić pokuty.

• Drugie przyjście Chrystusa jest częścią ewangelii Pawła, ale w liście do Rzymian tego nie ma.

• Znajdujemy tu tylko fragmenty ewangelii, które są istotne dla relacji Żydów i pogan w kościele.

Struktura

Rozdziały 1 – 8 opisują wertykalną relację człowieka z Bogiem (doktryna), następnie zaczyna opisywać relacje między wierzącymi (relacja horyzontalna).

Rozdziały 1 – 3a mówi o grzechu człowieka i gniewie Boga, zaczyna od grzechu pogan, nie zwraca się bezpośrednio do adresatów listu ponieważ ci przecież są wierzący – używa 3 osoby l.poj., czyli o tych co żyją w niemoralnym pogańskim świecie.

Rozdział 2 – zmienia „oni” - na „wy”. Mówi do Żydów i o ich ukrytych grzechach. Poganie grzeszą jawnie, Żydzi zaś w ukryciu. Następnie stawia te dwie grupy obok siebie i zwraca się do tych dwóch grup „my”. Wszyscy zgrzeszyli.

Od drugiej połowy rozdziału 3 do rozdziału 5 pisze o usprawiedliwieniu, mówi o potrzebie wiary w Jezusa zarówno pośród Żydów jak i pogan by uzyskać usprawiedliwienie. Mówi o upadku Żydów i pogan w Adamie. Żydzi i poganie są jedno w upadku w Adamie, w wierze w Abrahamie oraz w usprawiedliwieniu w Jezusie.

W rozdziałach 6 do 8 przechodzi do sprawy uświęcenia. Mówi o niebezpieczeństwie odpadnięcia i utraty świętości. Poganie wróciliby do zniewolenia śmiercią ( r. 6), a Żydzi do legalizmu (r. 7).

Rozdziały 9 do 11 to relacja Izraela oraz pogan w Kościele.

Mówi o relacji kościoła i państwa, ponieważ Rzym jest centrum politycznym imperium i całego cywilizowanego świata (r. 13)

Rozdziały 14 – 15a mówi o szczególnej relacji Żydów i pogan.

Na koniec mówi o żydowskich Apostołach i ich wpływie na świat.

W rozdziale 16 podaje listę wierzących Żydów w Rzymie i poleca wierzącym z pogan obdarzyć ich pocałunkiem świętym.