List do Rzymian Introdukcja 1:1 - 17

LIST DO RZYMIAN

ROZDZIAŁ 1:1 – 17

Paweł jak wyznaje nigdy nie był w Rzymie. Kościół w Rzymie nie jest jego „dzieckiem”, a jak przypatrzeć się wstępowi Pawła do listu, to Kościół w Rzymie być może o nim słyszał, ale osobiście go nie zna wobec tego Paweł się przedstawia (w. 1 – 7), a w dalszej części (w. 8 – 17) przedstawia Rzymianom swoje motywacje.

Niektórzy bibliści uważają, jak prof. Bob Utley, że wersety 16 – 17 przedstawiają temat listu, tezy, które Paweł dalej rozwija w formie ewangelii. Peter Ellis zaś widzi dwa przewodnie tematy listu: ww. 10 – 13 to chęć przybycia Pawła do Rzymu, a następnie ww. 14 – 17 to chęć głoszenia ewangelii w Rzymie. Przedstawiam te dwa sposoby podejścia jako ilustrację dla przeciętnej interpretacji listu do Rzymian.

PODZIAŁ

ww. 1 – 6 Paweł dowodzi swego autorytetu apostolskiego

Uważam, że Paweł przedstawia się Rzymianom jako posiadający autorytet od samego Boga apostoł posłany przez Pana do głoszenia Ewangelii wszystkim narodom, więc ma on też autorytet nad Rzymianami.

w. 8 Jako apostoł kieruje swój list do wszystkich, bez względu na różnice i konflikty

Paweł inicjuje temat listu przesyłając pozdrowienia wszystkim w Rzymie, a więc zarówno wierzącym z pogan jak i oczywiście Żydów. Wszystkich nazywa „powołanymi świętymi”. (w. 7)

Paweł adresuje kościół, który nie jest jego dzieckiem duchowym, więc zapewnia, że słyszał, jak i inni o wielkiej wierze tych, którzy są w Rzymie. Ponownie Paweł podkreśla, że ta wiara jest wszystkich, którzy są w Rzymie, a więc na ten czas Żydów i pogan. (w. 8) To podkreślenie słowa „wszyscy” wydaje się, że powinno być zrozumiane w świetle tego co dzieje się w Rzymie w tym czasie (rozdz. 9 – 11)

ww. 9 – 12 Paweł przedstawia motywację, która stoi za tym listem

Paweł zapewniając o swojej modlitwie rozwija temat tej modlitwy ukazując swoją motywację, która część tej modlitwy stanowi. Otóż Paweł pragnie przybyć do Rzymu, jeśli oczywiście będzie mu dane przez Pana, aby ubogacić Rzymian tym co ma z ewangelii, on Żyd i apostoł Jezusa Chrystusa powołany do głoszenia ewangelii. Chce ubogacić wszystkich, a zatem Żydów jak i pogan, zapewne po to by wygasić konflikt oraz przywrócić jedność.

Paweł wcześniej bo w w. 8 pisze o bogactwie wiary chrześcijan w Rzymie, więc oczekuje od nich również ubogacenia. Oni dadzą mu to co mają najcenniejszego po tym jak on ich ubogaci tym co Paweł ma najcenniejszego czyli prawdziwą doktrynę.

w. 13 Dlaczego list, a nie wizyta?

Paweł wyjaśnia dlaczego nie przybywa, tłumaczy, że chciał tego dokonać wielokrotnie by przynieść owoce. Wyjaśnia, że jest zobowiązany, przez to powołanie (w. 5), by nieść ewangelię zarówno Grekom jak i barbarzyńcom. Dlatego jest gotów głosić ewangelię również w Rzymie, być może także po to by pokazać kościołowi w Rzymie, że myli się w kwestii żydowskiej, ale nie tylko, ponieważ jak to ma w zwyczaju pragnie pozyskać też nowych wyznawców spośród pogan, ponieważ do nich jest posłany.

ww. 14 – 15 Motywacja przyjazdu

Paweł mówi o sobie, że jest dłużnikiem pogan, zatem ma zaciągnięty dług, który spłaca przez głoszenie ewangelii. Pan go do tego wybrał i posłał, więc Paweł nie traktuje tego jako przywileju, ale jako dług wobec tych, do których został posłany. Jego zamiar przybycia do Rzymu i głoszenia ewangelii jest więc formą spłaty tego długu.

Ale jest też dłużnikiem mądrych i niemądrych. To wskazywałoby, że i w kościele w Rzymie, choć ich wiara znana jest na całym świecie, to są też ci, którzy są niemądrzy, którzy źle rozumieją ewangelię, dlatego Paweł woli narazić się na śmieszność w oczach mądrych, temat ten kontynuuje w wersecie 16, byle tylko prawdziwa ewangelia dotarła do niemądrych i ich utwierdziła oraz ubogaciła. Dlaczego uznaję, że ci mądrzy i niemądrzy to chrześcijanie w Rzymie? Ze względu na w. 15 gdzie Paweł wyraźnie mówi, że chce głosić ewangelię adresatom listu – wam, którzy jesteście w Rzymie. Paweł w tym fragmencie odwołuje się też zapewne do ewangelii Jezusowej i przypowieści o mądrych i niemądrych niewiastach.

ww. 16 – 17 Jaką ewangelię chce głosić

Paweł podkreśla, że nie wstydzi się ewangelii. Dlaczego miałby wstydzić się ewangelii wobec tych co ewangelię znają? Ponieważ ewangelia jest mocą Boga daną dla zbawienia i to przyjmują wszyscy, ale nie wszyscy zdają się przyjmować porządek ewangelii: najpierw Żyda, potem i Greka. Ci co widzą w tym wersecie temat listu skupiają się na definicji ewangelii, a wstyd Pawła odnoszą do niewierzących, ale w kontekście poprzednich wypowiedzi, widać, że Paweł chce głosić ewangelię adresatom listu, a więc wierzącym w Rzymie.

To wobec nich nie wstydzi się ewangelii, która jest najpierw dla Żyda potem dla pogan. Paweł odwołuje się tu do Bożego porządku, w którym Mesjasz był posłany wpierw do swego ludu, a potem do całej reszty. Wygląda więc, że w Rzymie, jest głoszona inna ewangelia, która odrzuca ten porządek rzeczy.

Wreszcie Paweł na sam koniec wprowadza adresatów listu w temat, który będzie kontynuował w dalszej części listu, a jest to temat usprawiedliwienia z wiary bez względu na przynależność narodową, a raczej ze względu na Bożą sprawiedliwość. Choć ewangelia dla wszystkich jest taka sama to porządek jej głoszenia jest ważny. Paweł głosząc kerygmę zawsze zachowuje ten porządek, wpierw idzie do Żydów, a następnie do pogan i ten porządek przypomina Rzymianom.

WERSETY

w. 1

Paweł...

W tamtych czasach Żydom w diasporze nadawano dwa imiona, jedno żydowskie, a drugie lokalne. Paweł pochodzi z Tarsu. Jest to miasto położone w Cylicji (dzisiejsza południowa Turcja) nad rzeką Kydnos. Miasto było ważne ze względu na przebiegający w pobliżu trakt handlowy zwany „Wrotami Cylickimi”. Od 64 r. p.n.e. miasto było stolicą rzymskiej prowincji Cylicji, stąd u Pawła zapewne obywatelstwo rzymskie.

Żydowskie imię jakie nosił to Szaul, w wersji spolszczonej Szaweł, co oznaczało „pożądany, upragniony” i tak jak pierwszy król Izraela Szaul/Paweł pochodził z plemienia Beniamina.

Jego imię Paweł, którym się posługuje to rzymskie imię Paulus, które jest jednym, obok takich imion jak Marek czy Tytus, z najstarszych łacińskich imion. Imię to oznacza kogoś małego, drobnego. Wersja grecka to ΠΑΥΛΟΣ – Paulos.

Najbardziej prawdopodobnym wyjaśnieniem dlaczego Paweł używa tego imienia jest to, że po prostu rodzice nazwali go Szaul Paulus, drugie zaś to, że Paweł uważał siebie za najmniejszego z apostołów z powodu tego wszystkiego co robił wierzącym w Chrystusa przed nawróceniem: Ponieważ ja jestem najmniejszym z apostołów; co nie jest odpowiedni, aby być nazywany apostołem, bo prześladowałem zgromadzenie wybranych Boga (1Kor 15:9); Mnie, mniejszemu od wszystkich świętych, została dana ta łaska, by wśród pogan ogłosić dobrą nowinę, owo niezbadane bogactwo Chrystusa (Ef 3:8).

...sługa...

Większość tekstów tłumaczy to słowo jako sługa, ale co tak naprawdę mówi oryginalny tekst grecki?

Paweł pisząc list używa słowa ΔΟΥΛΟΣ – dulos od gr. czasownika deo – związać ciasno, zacieśnić: co znaczy niewolnik czasami metaforycznie sługa. Światło na rozumienie tego słowa w tym wersecie rzuca Rz 6:16: Czyż nie wiecie, że jeśli oddajecie samych siebie jako niewolników pod posłuszeństwo, jesteście niewolnikami tego, komu dajecie posłuch: bądź niewolnikami grzechu, co wiedzie do śmierci, bądź posłuszeństwa, co wiedzie do sprawiedliwości? Apostoł nawiązuje tutaj do wyswobodzenia Izraela z Egiptu, gdzie Izrael był ludem niewolników.

Można więc śmiało powiedzieć, że Paweł nazywa siebie niewolnikiem, kreśląc przed oczami odbiorców listu obraz siebie będącego w niewoli.

...Jezusa Chrystusa,

Paweł nazywa siebie niewolnikiem Jezusa Chrystusa – ΙΗΣΟΥΣ ΧΡΙΣΤΟΣ, w ten sposób wyrażając prawdę, że nie ma on swojej woli, ale jako niewolnik spełnia wolę swego pana. Wyraża w tym również prawdę o tym, że to Chrystus nas wykupił, więc de facto zmieniamy tylko rodzaj niewoli z grzechu, na niewolę Boga w Jezusie Chrystusie.

Ten obraz jest żywy w społeczeństwie, w którym niewolnictwo jest normalnością. Wszyscy znają status niewolnika. Niewolnik nie ma własnego czasu, własnej woli, własnego miejsca zamieszkania, nawet własnego ubrania, to właściciel decyduje o jego losie, o jego dobrobycie lub karze, o tym gdzie, kiedy i dokąd niewolnik się uda. Paweł pokazuje w ten sposób kościołowi w Rzymie, że wszystko poświęcił Jezusowi i teraz spełnia tylko jego wolę.

z powołania apostoł...

κλητος kletos – wezwany, zaproszony (na bankiet), tłumaczone jako powołany.

Paweł przedstawia się braciom jako apostoł czyli posłany. W ten sposób Paweł pokazuje do czego wybrał i przeznaczył go Bóg w jego misji: A Pan do niego: Idź na ulicę Prostą i zapytaj w domu Judy o Szawła z Tarsu, bo właśnie się modli. I ujrzał w widzeniu, jak człowiek imieniem Ananiasz wszedł i położył na nim ręce, aby przejrzał. Panie – odpowiedział Ananiasz – słyszałem z wielu stron, jak dużo złego wyrządził ten człowiek świętym Twoim w Jerozolimie. I ma on także władzę od arcykapłanów więzić tutaj wszystkich, którzy wzywają Twego imienia. Idź – odpowiedział mu Pan – bo wybrałem sobie tego człowieka za narzędzie. On zaniesie imię moje do pogan i królów, i do synów Izraela. I pokaże mu jak wiele będzie musiał wycierpieć dla mego imienia. (Dz 9:11 – 16); Gdy jednak spodobało się Temu, który wybrał mnie jeszcze w łonie matki mojej i powołał łaską swoją, aby objawić Syna swego we mnie, bym Ewangelię o Nim głosił poganom...(Ga 1:15 – 16);

Jej sługą stałem się z daru łaski udzielonej mi przez Boga na skutek działania Jego potęgi.(Ef 3:7)

Co oznacza słowo apostoł? To greckie słowo ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ – apostolos czyli posłany jako delegat, posłaniec, ktoś posłany z rozkazami. Pochodzi od greckiego czasownika ΑΠΟΣΤΕΛΛΩ – apostello co znaczy: rozkazać komuś by poszedł we wskazane miejsce, odesłać kogoś, pozwolić komuś odejść.

Słowem apostoł rabini nazywali kogoś kto był oficjalnie posłany by reprezentować kogoś, czyli inaczej – ambasador.

Pierwszym apostołem jest sam Jezus: Kto was przyjmuje, Mnie przyjmuje, a kto Mnie przyjmuje, przyjmuje Tego, który Mnie posłał.(Mt 10:40);

A Ojciec, który mnie posłał, on świadczył o mnie. Nigdy nie słyszeliście jego głosu ani nie widzieliście jego postaci. I nie macie jego słowa trwającego w was, bo temu, którego on posłał, nie wierzycie. (J 5:37 – 38)

Po drugie to dwunastu uczniów Jezusa: A apostołowie zebrali się u Jezusa i opowiedzieli mu wszystko, co czynili i czego nauczali. (Mk 6:30);

A gdy nastał dzień, przywołał swych uczniów i wybrał z nich dwunastu, których też nazwał apostołami. (Łk 6:13)

Dwunastu jest nazwanych apostołami, ale są też inni:

Że został pogrzebany, że zmartwychwstał trzeciego dnia, zgodnie z Pismem; I że ukazał się Kefasowi, a potem tym dwunastu. Potem ukazał się więcej niż pięciuset braciom naraz, z których większość żyje aż dotąd, a niektórzy zasnęli. Potem ukazał się Jakubowi, potem wszystkim apostołom (επειτα ωφθη ιακωβω ειτα τοις αποστολοις πασιν). (1Kor 15:4 - 7)

Gdy usłyszeli o tym apostołowie Barnaba i Paweł, rozdarli swoje szaty i wpadli między tłum wołając:(Dz 14:14)

Pozdrówcie Andronika i Juniasa, moich krewnych i moich współwięźniów, którzy są poważani wśród apostołów, którzy też przede mną byli w Chrystusie. (Rz 16:7)

Uwaga: Andronikos – człowiek zwycięstwa, Jounias – łacińskie imię żeńskie oznaczające „radosna”, syggenes – kuzyni, episemos – tłumaczone jako znani, znaczni; oznacza posiadanie na sobie znaku, być oznaczonym w dobrym sensie, wyróżniać się również w sposób negatywny.

Wreszcie tak o sobie mówi Paweł:

Paweł, powołany apostoł Jezusa Chrystusa z woli Boga, i Sostenes, brat; (1Kor 1:1)

Paweł, apostoł nie od ludzi ani przez człowieka, ale przez Jezusa Chrystusa i Boga Ojca, który go wskrzesił z martwych; (Ga 1:1)

...odłączony do [głoszeniu] ewangelii Boga; (Rz 1:1, UBG)

...przeznaczony do głoszenia Ewangelii Bożej, (Rz 1:1, BT)

Przeznaczony – ΑΦΩΡΙΣΜΕΝΟΣ (aforismenos) – odznaczony od innych przez ustalenie granic, ogrodzony, odseparowany; w negatywnym sensie – odseparowany, w sensie pozytywnym – wskazany, oddzielony dla jakiegoś celu. Zatem wyraz ten należy ściśle powiązać z terminem „święty”. Wyraz ten jest to imiesłów czasu teraźniejszego wynikającego z czasu przeszłego strona bierna, co by wskazywało, że to powołanie zaczęło się w przeszłości, trwa i zostało dokonane nie przez Pawła, a przez stronę trzecią, w domyśle Boga.

Εις – przyimek wskazujący: do, dla, pomiędzy. Użycie go przed zwrotem Ewangelia Boga, wskazuje do czego Paweł został powołany.

Zwrot ΕΥΑΓΓΕΛΙΟΝ ΘΕΟΥ – Ewangelia Boga, wskazuje, że to co głosi Paweł nie jest od niego, lecz jest dobrą nowiną od Boga, do głoszenia której Paweł został wybrany, wezwany i odłączony czyli w sposób szczególny przeznaczony.

w. 2

Którą przedtem obiecał (προεπηγγειλατο) przez swoich proroków w Pismach świętych

ΠΡΟΕΠΗΓΓΕΙΛΑΤΟ – proepengeilato – czasownik to aoryst strony medialnej (deponens) trybu orzekającego. Taka forma gramatyczna występuje tylko w pismach Pawła, w wyżej wymienionym wersecie oraz 2Kor 9:5. Aoryst pełni funkcję czasu przeszłego dokonanego jednak o dalszym związku z teraźniejszością niż czas perfectum.

Innymi słowy Paweł w ten sposób mówi, że ewangelia jest odwiecznym zamysłem Boga, nie planem „B”, a raczej wypełnieniem wszystkich obietnic prorockich w Jezusie Chrystusie – kerygma.

KERYGMA

To zebrane w Dziejach Apostolskich „wczesne” głoszenie ewangelii, szczególnie to pochodzące do Piotra i Pawła. ΚΉΡΥΓΜΑ – głoszenie, uroczyste przepowiadanie zbawczego dzieła Boga, objawionego i dokonanego w Jezusie Chrystusie, które ma prowadzić do pokuty i nawrócenia.

1. Wypełnia wiele obietnic ST – Dz 2:17-21.30-31.34; 3:18-19.24; 10:43; 13:17-23.27.33-37.40.41; 26:6-7.22-23

2. Został posłany przez JHWH zgodnie z obietnicą – Dz 2:23; 3:26

3. Czynił cuda dla potwierdzenia Swojego przesłania i objawienia Bożego współczucia – Dz 2:22; 3:16; 10:38

4. Został wydany i odrzucony – Dz 3:13-14; 4:11

5. Ukrzyżowano Go – Dz 2:23; 3:14-15; 4:10; 10:39; 13:28; 26:23

6. Został wskrzeszony – Dz 2:24,31-32; 3:15.26; 4:10; 10:40; 13:30; 17:31; 26:23

7. Został wyniesiony na prawicę Boga – Dz 2:33-36; 3:13.21

8. Przyjdzie jeszcze raz – Dz 3:20-21

9. Został ustanowiony Sędzią – Dz 10:42; 17:31

10. Zesłał Ducha Świętego – Dz 2:17-18,33,38-39; 10:44-47

11. Jest Zbawicielem wszystkich, którzy wierzą – Dz 13:38-39

12. Nie ma innego Zbawiciela – Dz 4:12; 10:34-36

Skutek kerygmy:

1. Nawrócenie – Dzieje 2:38; 3:19; 17:30; 26:20

2. Wiara – Dzieje 2:21; 10:43; 13:38-39

3. Chrzest – Dzieje 2:38; 10:47-48

4. Przyjęcie Ducha – Dzieje 2:38; 10:47

Ewangelia Marka odzwierciedla Piotrowy aspekt kerygmy.

w. 3

O jego Synu, Jezusie Chrystusie, naszym Panu, który według ciała pochodził z potomstwa Dawida.

Oczywiście cała kerygma skupia się na osobie Jezusa Chrystusa, który dla Pawła jest Synem Boga i taką wiarę Paweł wyraża. Jest to jedyne miejsce w całym liście, w którym Paweł porusza temat chrystologiczny, nie robi tego nigdzie więcej, co może być trochę dziwne dla tych, którzy uważają, że ten list jest „ewangelią Pawła”.

Zadziwiające też jest, że Paweł w tym liście skierowanym do Rzymian, do kościoła w ogromnej mierze pogańskiego (złożonego z eks – pogan) podkreśla pochodzenie Jezusa jako potomka Dawida. Jest jeszcze tylko jedno miejsce gdzie Paweł o tym mówi, a jest to 2 Tm 2:8. Może to wskazywać na zamiar szczególnego podkreślenia przez Pawła tego aspektu w świetle teologii odrzucenia czy zastąpnienia.

w. 4

Który według ducha uświęcenia został ustanowiony Synem Bożym w mocy przez zmartwychwstanie, o Jezusie Chrystusie, Panu naszym, (BW)

ΟΡΙΣΘΕΝΤΟΣ horisthentos – ustanowionym (a pokazał); ponownie jest to aoryst, który wskazuje, że Jezus został ustanowiony z wszelką pewnością Synem Bożym, czego dowodem jest zmartwychwstanie.

εκ – przyimek wskazujący pochodzenie, punkt z którego akcja lub ruch się wywodzi. Przyimek ten wskazuje na zmartwychwstanie jako na punkt w historii, z którego możemy czerpać wiarę w to, że Jezus jest rzeczywiście Synem Boga, co stanowi potwierdzenie teologii trynitarnej wobec pojawiających się ludzi, którzy temu zaprzeczali.

ΥΙΟΥ ΘΕΟΥ ΕΝ ΔΥΝΑΜΕΙ – Hiou Theou en dynamei – Synem Boga w mocy. /Słowo dynamei od gr. dynamis oznacza: siłę, moc, zdolność, moc obecną w czymś przez wzgląd na naturę tej rzeczy lub osoby, moc okazywana na zewnątrz.

Ten werset stał się podstawą do herezji adopcjanizmu, wykorzystują go też antytrynitarze, jednak w świetle innych tekstów biblijnych ten fragment nie może być do tego wykorzystany. Świadczy on o tym, że w zmartwychwstaniu stało się coś wspaniałego, być może odnosi się to do ludzkiej natury Chrystusa. Może ten werset wskazywać też na dwa etapy życia Jezusa przed zmartwychwstaniem i jako pełnego chwały Pana po zmartwychwstaniu.

Użycie sformułowania ΤΟΥ ΚΥΡΙΟΥ ΗΜΩΝ tou kyriou emon – Panu naszym, wskazuje wyraźnie w świetle tego kogo Żydzi nazywali Panem – Adonai, że Paweł odnosi się do Jezusa Chrystusa jako do Boga JHWH.

w. 5

Przez Niego otrzymaliśmy łaskę i urząd apostolski, aby ku chwale Jego imienia pozyskiwać wszystkich pogan dla posłuszeństwa wierze.

Paweł we wstępie nie wymienia żadnej innej osoby poza sobą, co nie jest charakterystyczne dla jego listów. Użycie jednak liczby mnogiej „otrzymaliśmy łaskę i urząd” wyraźnie odnosi się do jego nawrócenia podczas drogi do Damaszku (Dz 9). ΕΛΑΒΟΜΕΝ – elabomen to aoryst, który wskazuje, że ta otrzymana łaska nawrócenia i powołanie są niczym nie zasłużone i są darem od Pana.

Powołanie Paweł otrzymał aby gr. eis, co wskazuje na cel powołania, pozyskiwać pogan do...

ΕΙΣ ΥΠΑΚΟΗΝ ΠΙΣΤΕΩΣ – eis hypakoen pisteos – do posłuszeństwa wiary. Paweł używa słowa wiara w różnym znaczeniu, ale w kontekście mowy o ewangelii, do głoszenia której Paweł został powołany, tutaj wiara powinna być rozumiana jako zbiór doktryn, zresztą wskazuje też na to rzeczownik „posłuszeństwo” gr. ΥΠΑΚΟΗ – hypakoe – posłuszeństwo, poddanie się, zachowywanie wymagań. To posłuszeństwo wyraża się w nawróceniu oraz trwaniu w wymaganiach płynących z wiary.

ΕΝ ΠΑΣΙΝ ΤΟΙΣ ΕΘΝΕΣΙΝ – en pasin tois ethnesin – wśród wszystkich narodów. Pawłowi oczywiście chodzi o narody pogańskie. W tym fragmencie Paweł wskazuje na dwie rzeczy: ^1o ewangelia jest uniwersalna i jest przeznaczona dla wszystkich, ^2o jego apostolski autorytet nadany mu przez Pana do głoszenia wszystkim narodom obejmuje zatem również Rzym.

w. 6

Wśród nich jesteście i wy powołani przez Jezusa Chrystusa.

Paweł zatem na bazie w. 5 potwierdza swój autorytet oraz posłannictwo również do kościoła w Rzymie. Nazywając ich powołanymi lub zaproszonymi wskazuje na nich jako kościół Jezusa Chrystusa i uznaje ich jako wspólnotę wierzących, którzy otrzymali ten dar od Pana.

w. 7

Do wszystkich przez Boga umiłowanych, powołanych świętych, którzy mieszkają w Rzymie: Łaska wam i pokój od Boga, Ojca naszego, i Pan Jezusa Chrystusa!

Paweł ukazuje miłość Boga do swego kościoła. Uznaje w ten sposób, że ma do czynienia z funkcjonującym kościołem w Rzymie, kościołem, którego sam nie założył, ale wierzy, że jako Apostoł z nadania Pana ma wobec nich misję oraz dany mu autorytet do przyprowadzania ludzi do posłuszeństwa doktrynie. To mogłoby wskazywać na odejście od właściwej doktryny, a delikatna sugestia, że Jezus był synem Izraela (Dawida) do do ciała, może wskazywać na wspomniany już problem pojawiającej się teologii odrzucenia.

Nie mniej jednak Paweł odnosi się do tego zboru z szacunkiem, tym bardziej, że nie może ich traktować jak swoje dzieci np. Galacjan, których po prostu beszta. Tutaj aby przyprowadzić Rzymian do prawdy musi postępować delikatnie.

ΧΑΡΙΣ ΥΜΙΝ ΚΑΙ ΕΙΡΗΝΗ – Charis hymin kai eirene – łaska wam i pokój. To bardzo charakterystyczne dla Pawła pozdrowienie. Być może jego pierwsza część to zabawa słownictwem i podobieństwem pomiędzy zazwyczaj używanym w greckich listach charein – pozdrowienia, a wyrazem charis – łaska. Druga część to zapewne odwołanie się do jego spuścizny narodowej i żydowskiego pozdrowienia szalom – pokój.

ww. 8 – 12

Wersety 8 i 9 prowadzą do szczytowego momentu w tej modlitwie, do głównej intencji tej modlitwy, która jest przedstawiona w wersecie 10. Wersety zaś 11 oraz 12 są tylko kontynuacją wersetu 10 oraz przedstawiają motywację, która stoi za treścią tego wersetu.

w. 8

Na samym początku składam dzięki Bogu mojemu przez Jezusa Chrystusa za was wszystkich; ponieważ o wierze waszej mówi się po całym świecie.

Charakterystyczna dla Pawła modlitwa za adresata, zawsze jest wznoszona przez Jezusa Chrystusa, ponieważ dla Pawła Chrystus jest jedyną drogą.

ΥΠΕΡ ΠΑΝΤΩΝ ΥΜΩΝ – hyper panton hymon – za was wszystkich. Ta modlitwa zanoszona za wszystkich, a więc za wszystkich tworzących kościół w Rzymie, może wskazywać na konflikt żydowsko – pogański wewnątrz Ciała Chrystusa, który Paweł chce zaadresować.

Ponieważ o wierze waszej mówi się po całym świecie – to rodzaj hiperboli, w którym Paweł uwydatnia fakt, że kościół w Rzymie i jego wiara są znani w całym imperium. (→ Rz 16:19) Może to też być ukryta aluzja do tego co się w Rzymie dzieje, do konfliktu który tam narasta, co za tym idzie teologia podziału z Rzymu może rozejść się po całym świecie.

w. 9

Bóg bowiem, któremu służę w moim duchu w ewangelii jego Syna, jest mi świadkiem, że nieustannie czynię wzmiankę o was w moich modlitwach.

ΜΑΡΤΥΣ ΓΑΡ ΜΟΥ ΕΣΤΙΝ Ο ΘΕΟΣ – martys gar mou estin ho Theos – świadkiem bowiem moim jest Bóg. Ta przysięga odsłania nam Pawła jako żyda, był to bowiem sposób żydowski na pokazanie swej prawdomówności (→ Rz 9:1; 2Kor 1:23; Ga 1:20).

Paweł „zaklina” się, że naprawdę modli się za kościół, który nie jest jego duchowym dzieckiem. Pytanie jakie się rodzi dlaczego trwa w modlitwie za ten kościół?

w. 10

Zawsze prosząc, żeby wreszcie kiedyś udało mi się za wolą Bożą odbyć podróż do was.

Paweł w modlitwach prosi by udało mu się złożyć wizytę w Rzymie, zapewne odwiedzić tych, których znał w Rzymie oraz poznać pozostałych. Pytanie: Po co miałby odbyć tą podróż? Przecież

w. 11

Pragnę bowiem zobaczyć was, abym wam mógł udzielić jakiegoś daru duchowego dla waszego utwierdzenia;

Paweł jako apostoł skierowany do wszystkich narodów, pragnie przybyć do Rzymu by dać im coś z tego co posiada, a jedyne co ma to ewangelia. Zapewne chodzi tu zatem o nauczanie doktrynalne, umocnienie w ewangelii, być może skorygowanie jeśli coś jest źle rozumiane, a wszystko to dla ΕΙΣ ΤΟ ΣΤΗΡΙΧΘΗΝΑΙ ΥΜΑΣ – eis to sterichthenai hymas – ku waszemu umocnieniu, utwierdzeniu; jest to też semicki idiom oznaczający podjęcie stanowczej decyzji (→ Łk 9:51)

w. 12

To znaczy, abyśmy się wzajemnie pocieszyli obopólną wiarą, waszą i moją.

Werset ten wskazuje na to jak powinna funkcjonować wspólnota kościoła. Wszyscy powinni obdarowywać się wzajemnie. Być może Paweł chce przez to powiedzieć, że on jako wybrany przez Boga apostoł dla narodów, a więc i dla nich, oraz Żyd, może ich ubogacić, tak samo jak oni, nie będąc spośród żydów są w stanie ubogacić jego, tym bardziej, że jak wskazuje w wersetach 8 oraz rozdziale 16 i wersecie 9, ich wiara jest znana jest w kręgach chrześcijańskich w całym imperium.

Niektórzy bibliści w tym miejscu widzą apel Pawła do kościoła w Rzymie o finansowe wsparcie jego przedsięwzięcia misyjnego w Hiszpanii.

ww. 13 – 15

w. 13

A nie chcę, abyście i wy, bracia, nie wiedzieli, że często zamierzałem przybyć do was (ale byłem dotąd zatrzymywany), abym miał jakiś owoc zarówno wśród was, jak i wśród innych pogan.

A nie chcę, abyście i wy, bracia, nie wiedzieli – to idiom podkreślający ważność wypowiedzi, która po nim występuje, tak jak Jezusowe „amen, amen”. (1Kor 10:1)

ale byłem dotąd zatrzymywany ΕΚΩΛΥΘΗΝ (ekolythen) – ten sam zwrot jest użyty w 1Tes 2:18:

Dlatego chcieliśmy przybyć do was, zwłaszcza ja, Paweł, raz i drugi, ale przeszkodził nam szatan. Paweł uznaje, że Bóg kieruje jego życiem, ale szatan przeszkadza mu czasami w wypełnieniu planu. Użycie tego samego sformułowania w Rz 15:22 wskazuje na pracę misyjną Pawła w innej, wschodniej części imperium, jako przeszkodę do przybycia.

Abym miał jakiś owoc zarówno wśród was – Czym może być ten owoc? Naturalnie, niemal instynktownie nasuwa się odpowiedź, że to nowi nawróceni. Ale owoc może też odnosić się do chrześcijańskiej dojrzałości: Ja jestem winoroślą, a wy jesteście latoroślami. Kto trwa we mnie, a ja w nim, ten wydaje obfity owoc, bo beze mnie nic nie możecie zrobić. (J 15:5) oraz Owocem zaś Ducha jest miłość, radość, pokój, cierpliwość, życzliwość, dobroć, wiara; (Ga 5:22).

w. 14

Jestem dłużnikiem zarówno Greków, jak i barbarzyńców, zarówno mądrych, jak i niemądrych.

Grecy to zwrot oznaczający ludzi wykształconych, obytych w kulturze klasycznej, znających grekę koine, zaś barbarzyńcy to przedstawiciele mniej rozwiniętych kultur zwłaszcza z północy. Zatem sformułowanie mądrzy jak i niemądrzy, może być paralelą greków i barbarzyńców. Zakładam, ze Paweł w ten sposób wskazuje przekrój członków kościoła w Rzymie.

Paweł jest ich dłużnikiem, tzn., że ma wobec nich dług, ale jaki dług?

w. 15

Tak że na ile mogę, jestem gotowy i wam, którzy jesteście w Rzymie, głosić ewangelię.

To głoszenie ewangelii jest spłatą długu, bowiem Paweł do głoszenia ewangelii wszystkim narodom został posłany.

Niektórzy dopatrują się tu sformułowania odnoszącego się do długu jaki zaciągnął Paweł przez to, że kościoły, które składały się głównie z tych ludzi, wspierały finansowo kościół w Jerozolimie.

TEMAT LISTU

Tematem jest usprawiedliwienie dzięki/przez wiarę. Temat jest poruszany w związku z podziałem jaki się wytworzył pośród kościoła w Rzymie.

w. 16

Nie wstydzę się bowiem ewangelii Chrystusa, ponieważ jest ona mocą Boga ku zbawieniu dla każdego, kto uwierzy, najpierw Żyda, potem i Greka.

Nie wstydzę się bowiem ewangelii – Paweł odnosi się do słów Jezusa: Kto się bowiem wstydzi mnie i moich słów wobec tego pokolenia cudzołożnego i grzesznego, tego i Syn Człowieczy będzie się wstydził, gdy przyjdzie w chwale swego Ojca ze świętymi aniołami. (Mk 8:38) Apostoł cierpi wielokrotnie dla ewangelii dlatego, że się jej nie wstydzi: Z tego też powodu znoszę te cierpienia, ale się nie wstydzę, gdyż wiem, komu uwierzyłem, i jestem pewien, że on ma moc zachować to, co jemu powierzyłem, aż do owego dnia.(2Tm 1:12). Nie wstydzi się Paweł choć dla Żydów Jezus powodem do wstydu, a dla Greków słowa o zmartwychwstaniu są głupotą: My zaś głosimy Chrystusa ukrzyżowanego, który dla Żydów wprawdzie jest zgorszeniem, a dla Greków głupstwem; (1Kor 1:23)

ΕΙΣ ΣΩΤΗΡΙΑΝ – eis soterian – ku zbawieniu, rozumianemu jako wybawienie, wyzwolenie z mocy grzechu.

...dla każdego kto uwierzy – ewangelia jest dla wszystkich →Rz 1:5.

...najpierw Żyda, potem i Greka – Ten porządek wywodzi się z ewangelii: Tych dwunastu posłał Jezus i nakazał im: Nie wchodźcie na drogę pogan i nie wstępujcie do żadnego miasta Samarytan. Idźcie raczej do owiec zaginionych z domu Izraela (Mt 10:5 – 6); A on odpowiedział: Jestem posłany tylko do owiec zaginionych z domu Izraela (Mt 15:24); Wy czcicie to, czego nie znacie, a my czcimy to, co znamy, ponieważ zbawienie pochodzi od Żydów (J 4:22).

Ten porządek pochodzący z ewangelii został zachwiany w Rzymie o czym świadczą rozdziały 9 – 11.

w. 17

W niej bowiem objawia się sprawiedliwość Boga z wiary w wiarę, jak jest napisane: Sprawiedliwy będzie żył z wiary.

Sprawiedliwość Boga – Apostołowi chodzi tu bardziej o usprawiedliwienie. Ewangelia jest łaską, darem, którego przyjęcie przez wiarę prowadzi do usprawiedliwienia, a następnie do uświęcenia.

ΕΚ ΠΙΣΤΕΩΣ ΕΙΣ ΠΙΣΤΙΝ – ek pisteos eis pistin – z wiary w wiarę. Użycie w tej frazie ek oraz eis zakłada przemianę i rozwój. Tą samą konstrukcję Paweł stosuje w innym miejscu: Dla jednych wonią śmierci ku śmierci, a dla drugich wonią życia ku życiu. Lecz do tego któż jest zdatny? (2Kor 2:16) Innymi słowy chodzi o „wiarę, która jednocześnie wzrasta”. Nie chodzi tu zatem o wiarę jako o jednorazowy akt woli, a o proces, w którym nasza wiara się rozwija.

Sprawiedliwy z wiary żył będzie – jest to cytat z Ha 2:4: Oto dusza tego, który się wywyższa, nie jest w nim prawa. Ale sprawiedliwy będzie żył ze swojej wiary, ale nie pochodzi ani z tekstu masoreckiego, ani z Septuaginty. W ST wiara = wierność, lojalność, zaufanie, wiarygodność. Jest kilka interpretacji tego fragmentu: życie sprawiedliwego zaczyna się i kończy na wierze, usprawiedliwienie jest możliwe tylko przez wiarę, Bóg usprawiedliwia tylko na podstawie wiary, wiara jest pierwsza i ostatnia.

Kolejna literacka całość to 1:18 – 3:20.